दसरा
साडेतीन मुहूर्तापैकी एक मुहूर्त असणाऱ्या दसरा विजयाची प्रेरणा देणारा, क्षात्रवृती जागृत करणारा परस्परामधील प्रेम वृध्दींगत करायलाही शिकवतो.
शक्तीदेवतेचा सण, अश्विन शुध्दप्रतिपदेला घटस्थापना करून देवीचे आवाहन करून नऊ दिवस पूजन करून आष्टमीच्या दिवशी सरस्वती भगवतीचे पूजन, नवमीच्या दिवशी शस्त्राचे पूजन आणि दशमीला शमीचे गावच्या शिवेबाहेर पूजन करून सोनं लुटतात.
दसऱ्याला भारतातील काही प्रदेशांमध्ये विजयादशमी म्हणूनही ओळखले जाते. जर आपण प्रादेशिक भेद बाजूला ठेवला तर, या उत्सवाच्या मुख्य कार्यक्रमाचा हेतू म्हणजे वाईटावर चांगल्याचा विजय.हा सण वाईटाच्या शक्तीवर चांगल्याच्या शक्तीचा विजय दर्शवतो. जर आपण हिंदू पौराणिक कथा पाहिल्या तर असे म्हटले आहे की या दिवशी दुर्गा देवीने महिषासुर नावाच्या राक्षसाचा वध केला होता. त्याचप्रमाणे याच दिवशी प्रभू रामाने राक्षस राजा रावणाशी युद्ध करून त्याचा पराभव केला असे इतर परंपरा मानतात.
अशा प्रकारे, आपण पाहतो की दोन्ही घटनांचा सांगण्याचा उद्देश एकाच आहे. अंधारावर प्रकाशाचा, असत्यावर सत्याचा आणि वाईटावर चांगल्याचा परिणाम होतो. ्सपूर्ण भारतातील लोक दसरा मोठ्या उत्साहाने, थाटामाटात साजरा करतात. आपल्या देशाचे महत्व म्हणजे आपल्या देशातील लोक भेदभाव न मानता सर्व सण साजरे करतात.. सण साजरा करताना उत्साह हा सारखाच राहतो.शिवाय, दसरा हा भगवान रामाचा राक्षस रावणावर विजय दर्शवितो. अशाप्रकारे बंगाल मध्ये, दहा दिवस चाललेल्या दुर्गा देवीचे विसर्जन करतात. काही ठिकाणी रामायणावर आधारित नाटके सादर करतात. त्या नाट्यरूपाला राम-लीला म्हणतात. उत्तर भारतातील लोक मुखवटे घालून आणि विविध नृत्य प्रकारांद्वारे राम-लीला साकारतात.
दसऱ्याच्या दिवशी रावणाचा पुतळा बनवला जातो. त्यासोबतच मेघनाद आणि कुंभकर्ण यांसारख्या तीन मुख्य राक्षसांचे विशाल आकाराचे पुतळे बनवतात. पुतळ्यांना जाळण्यासाठी अग्निबाण सोडून तो पुतळा जाळतात. हा कार्यक्रम हजारो प्रेक्षकांसह मोकळ्या मैदानात पार पाडला जातो.काही भागात दसऱ्याच्या दिवशी जत्रा सुद्धा आयोजित केली जाते.हिंदू धर्मात दसऱ्याला खूप महत्त्व आहे. दसरा हा सण सर्व लोकांना एकत्र आणतो. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, दसरा आपल्याला शिकवतो की चांगले नेहमीच वाईटावर विजय मिळवते आणि प्रकाश नेहमीच अंधारावर विजय मिळवतो.
सौ. किशोरी शंकर पाटील विरार
